Ramazan ayında yapılan erzak bağışları ile iftar yemekleri

İçinde bulunduğumuz ramazan ayında şirketlerce veya gerçek usulde vergiye tabi kişilerce işyerinde çalışan işçilerine, fakir fukaraya hısıma akrabaya ya da derneklere “ramazan erzakı”, ramazan kolisi veya kumanya gibi sair adlarla yardım amaçlı gıda paketleri dağıtıldığı gibi çalışanlara, müşterilere veya eşe dosta iftar yemekleride verilmektedir.

Bu yardımların vergi mevzuatı karşısındaki durumu aşağıda irdelenmiştir.

1. İşçilere verilen gıda yardımları

Gelir Vergisi Kanunu Karşısında Durumu; 

Ücret Gelir Vergisi Kanunu 61. Maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır; “İşverene tabi veya belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilen menfaatlerdir” 

İş Kanunu hükümlerine göre ücretin nakdi olarak ödenmesi zorunluluğu getirildiyse de, Gelir Vergisi Kanununa göre ücret ayni olarak ta ödenebilmektedir. 

Hizmet karşılığı verilen ayınlar, verildiği gün ve yerdeki ortalama perakende satış fiyatları ile değerlenir.

Bu durumda çalışanlara yapılan gıda yardımları çalışanlar açısından “ücret” niteliğindedir. 

Bu yardım karşılığında çalışan kişi erzak bedeli + KDV kadar net bir menfaat sağlamış olacaktır. 

Bu nedenle, sağlanan bu net menfaatin brüt tutarının hesaplanarak elde edildiği aydaki bürüt ücretine ilave edilmesi gerekmektedir.

Ayın olarak verilen ödemeler, sadece gelir vergisi kesintisi ve damga vergisine tabiidir.

Kurumlar vergisi Kanunu karşısındaki durumu

Kurumlar vergisi kanunun 6 ıncı maddesi gereği, safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticarî kazanç hakkındaki hükümleri uygulanmaktadır.

Bu nedenle işletmelerin bu tür harcamaları ücret gideridir.

Katma Değer Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu; 

İşletmenin  iktisadi  faaliyetini  yürütmesi için yapılan ve işletmede yaratılan katma değerin bir unsuru olan  bu  masraflar  maliyetin  bir  parçası  olduğundan  bu mal ve  hizmetlerin  iktisabında  yüklenilen  vergiler   genel hükümlere göre indirim konusu yapılabilecektir.

Ancak işletmenin esas faaliyeti ile ilgili olmayan ve vergiye tabi malların her ne nam ve ad altında olursa olsun vergiye tabi işler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ikramiye, hediye, teberru gibi adlarla verilmesi  KDV kanunun 3 üncü maddesi hükmü gereği KDV nin konusuna giren teslimdir.

Bu nedenle, ramazan erzakları alındığında bu mallar  diğer stoklar hesabına alınacak ve dağıtım sırasında giderleştirilecektir. Giderleştirilme aşamasında işletmeden çekilen bu değerler için erzak bedellerini işletme kendi kendine fatura edip KDV hesaplayacaktır. Söz konusu fatura bedeli kadar diğer stoklar, hesaplanan KDV ve ödenecek vergi ve fonlar hesabı alacaklandırılacak karşılığında genel yönetim giderleri hesabı borçlandırılacak, hesaplanan KDV de ilgili dönemde ilave edillecek KDV olarak beyan edecektir. 

Başka bir deyişle işletmelerin işçilere dağıtmak üzere aldıkları ramazan erzakları için erzakın alındığında indirim konusu yaptıkları KDV yi erzakları işçilere dağıttığı zaman ilave edilecek KDV olarak hesap ederek beyan etmesi gerekmektedir. 

2. Fakire- fukaraya, hısıma – akrabaya, yapılan bu tür ayni yardımların durumu 

Vergi mevzuatında genellikle sosyal amaçlı istisnalar mevcuttur. Bu nedenle yapılan yardımların bu çerçevede olması istisna ve indirim uygulamasında önem arzetmektedir.

Bu itibarla;

“Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımlar ile Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı “

niteliğinde olmayan bu tür yardımlar zekat ve sadaka niteliğindeki yardımlardır.

Gerek Gelir vergisi gerek Kurumlar vergisi kanununda bir gider unsuru olarak sayılmadığından Gelir ve Kurumlar vergisi açısından gider olarak kabul edilmez.

Öte yandan, KDV Kanunun 30 uncu maddesi gereğince de Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi indirim konusu yapılamamaktadır.

3. İftar yemekleri

3.1.   İftar yemeği şirketin ticari ilişkide bulunduğu şirketlere veriliyorsa fatura tutarı Pazarlama satış ve dağıtım gideri olarak kayıtlara alınabilir. KDV si indirim konusu yapılablilir.

3.2.   İftar yemeği şirketin çalışanlarına veriliyorsa; Personele verilen ücret kapsamında (ayni ücret olarak) değerlendiriip fatura tutarı brütleştirilerek bordroya dahil edilirse fatura tutarı kayıtlara gider olarak alınabilir, KDV si indirimi konusu yapılablir. Aksi halde Fatura turarı gider yazılamaz KDV si indirimi konusu yapılamaz. Ödeme firmadan yapılmışsa Fatura tutarının 131 Ortaklardan Alacaklar hesabına alınması gerekir.

3.3.)   iftar yemeği eşe dosta, konu komşuya, hısım arkarabaya veriliyorsa Fatura turarı gider yazılamaz KDV si indirimi konusu yapılamaz. Ödeme firmadan yapılmışsa Fatura tutarının 131 Ortaklardan Alacaklar hesabına alınması gerekir.

Burada 3.2 ve 3.3. bendindeki harcamaların uygulamada KKEG olarak da muhasebeleştirildiği görülmektedir.

Bir harcamanın KKEG olması için harcamanın işletme için yapılması zorunlu bir gider olması ayrıca vergi kanunlarında söz konusu harcamanın bizzat belirtilerek gider niteliğinin kabul edilmemiş olması gerekir. (Binek araçlara ait MTV’ nin gider olarak yazılamayacağının açıkça belirtildiği gibi)

Nasıl ki şirket hesabından alınan ve şirkette kullanılmayan bir buzdolabı, çamaşır makinası vb. harcamaları KKEG değilde 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabına alınıyorsa, şirket tarafından eşe dosta verilen yemek harcamalarının da KKEG  hesabına değil 131 Ortaklardan Alacaklar hesabına alınması daha doğru olacaktır.