Bireysel emeklilik sistemi ve şahıs sigortaları için
ödenen katkı payı ve primlerin gelir vergisi matrahının hesaplanmasında
indirimi ve bu indirime ilişkin olarak katkı payı ve primlerin
belgelendirilmesi konularında Gelir İdaresi Başkanlığınca yayımlanan 256 seri
nolu GVK genel tebliği ile gerekli açıklamalar yapılmıştır.
Söz konusu genel tebliğ hükümleri gereği;
İndirim
Konusu Yapılacak Prim ve Katkı Payı Ödemelerinin Belgelendirilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 63 ve 89 uncu maddelerinde yer
alan hükümler uyarınca “Sigortanın Türkiye'de kâin ve
merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde
akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait
hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin
%50'si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve
tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler
(İndirim konusu yapılacak primler toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin
%15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Bakanlar Kurulu
bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar
artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını
geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.”
İndirimin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için ödeme
tutarı ile tarihinin belgelendirilmesi gerekmektedir.
Prim ve katkı payı ödemeleri makbuz karşılığı doğrudan
sigorta veya bireysel emeklilik şirketine yapılabildiği gibi, banka şubeleri,
bankaların otomatik para çekme makineleri (ATM), internet veya telefon
bankacılığı, kredi kartları veya posta çeki aracılığıyla da yapılabilmektedir.
Ödeme tutarı ve tarihinin; sigorta veya bireysel
emeklilik şirketlerince düzenlenen makbuzlarla ya da ödeyenin adı ve soyadı, ödemenin ait olduğu
dönem, ödenen prim veya katkı payı tutarı, ödeme yapılan sigorta veya bireysel
emeklilik şirketinin ünvanı ve ödemenin türüne
(Şahıs sigorta primi veya bireysel emeklilik katkı payı) ilişkin
bilgilerin yer alması koşuluyla banka dekontları, otomatik para çekme makinası
makbuzları, kredi kartı ekstreleri ve posta çekleri ile tevsik edilebilmesi
mümkündür.
Ayrıca, sigorta poliçesi veya emeklilik sözleşmesinin
bir örneğinin (fotokopisinin) işverene verilmesi halinde sigorta veya emeklilik
şirketlerince faks veya e-posta yoluyla katılımcılara gönderilen makbuz
örnekleri ile internet ortamında yapılan ödemelere ilişkin olarak bilgisayardan
alınan çıktılar esas alınarak da indirim uygulanabilecektir. Bu durumda bir
önceki paragrafta belirtilen belgelerden birinin ya da yapılan ödemelerin
tutarı, dönemi ve tarihini gösteren sigorta veya emeklilik şirketlerince
düzenlenmiş bir yazı veya ekstrenin, indirimin uygulandığı ücretin ilgili
olduğu yılı izleyen yılın ikinci ayı sonuna kadar işverene iletilmesi
gerekmektedir. Herhangi bir sebeple işten ayrılma olması durumunda söz konusu
belgeler işten ayrılmadan önce işverene iletilecektir. Ancak, işverence uygun
görülmesi halinde, işten ayrılma tarihinden itibaren bir ay içinde de
iletilebilecektir.
Sigorta primi ve katkı payının sigorta veya emeklilik
şirketine hizmet erbabı tarafından doğrudan ödenmeyip, işverenler aracılığıyla
ödenmesi halinde (grup sigortası veya grup bireysel emeklilik sözleşmesi),
sigorta poliçesi veya bireysel emeklilik sözleşmesinin bir örneğinin işverende
bulunması ve bu poliçe veya sözleşmede sigorta priminin veya bireysel emeklilik
katkı paylarının ödeme dönemlerinin, ayrıca bu dönemler için ödenecek prim ve
katkı payı tutarlarının belli edilmiş olması kaydıyla, hizmet erbabı için
işveren tarafından sigorta veya emeklilik şirketine ödenen ve/veya hizmet
erbabının ücretinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilen sigorta primi ve
katkı payı, her bir kişi için ayrıca yukarıda belirtilen belgeler aranmaksızın
ücretin vergi matrahının tayininde indirim olarak dikkate alınabilecektir.
Katkı Payı
ve Primlerin İndirim Konusu Yapılacağı Dönem
Katkı payı ve primlerin vergi matrahının tespitinde
indirim konusu yapılabilmesi için, gelirin elde edildiği dönem ile ilişkili
olması ve bu dönem sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.
Gelir vergisi uygulamasında vergilendirme dönemi
takvim yılıdır. Bununla birlikte, tevkif yoluyla ödenen vergilerde, istihkak
sahipleri ayrıca yıllık beyanname vermeye mecbur değillerse tevkifatın ilgili
bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılmakta ve kesilen vergiler gelir
vergisinin yerine geçmektedir. Buna göre, yıllık beyannamede indirim konusu
yapılacak prim veya katkı payının, beyannamenin ilgili olduğu yıl ile ilişkili
olması ve bu yılın sonuna kadar ödenmesi, ücretlere ilişkin indirimde ise
ücretin ilgili olduğu ay ile ilişkili olması ve bu aylık dönemin sonuna kadar
ödenmiş olması gerekmektedir.
Ölüm, kaza gibi risklere karşı yaptırılan şahıs
sigortaları belirli bir dönemi kapsamakta ve bu dönem için hesaplanan prim
peşin olarak veya taksitler halinde ödenebilmektedir. Birikimli sigortalar ve
bireysel emeklilik sisteminde ise prim veya katkı payları aylık, üç aylık, altı
aylık ve yıllık dönemler itibariyle belirlenebilmekte ve ödenmektedir.
Aylık bazda yapılacak indirimde, primin peşin ödenmesi
veya taksit dönemlerinin bir aydan daha uzun belirlenmesi halinde, prim tutarı
ilgili olduğu aylar dikkate alınarak (ödenmiş olması şartıyla) indirim konusu
yapılacaktır. Oransal sınırlar (ücretin %10’u veya %5’i gibi) çerçevesinde
kalsa dahi daha sonraki aylara ilişkin peşin olarak ödenen tutarların ödendiği
ayda indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Yıllık bazda yapılacak indirimde de sadece gelirin
ilgili olduğu yıla ilişkin prim tutarı indirim konusu yapılacaktır. Örneğin 1
Temmuz 2011 tarihinden başlamak üzere bir yıllık yapılan ve bedeli peşin olarak
ödenen sağlık sigortası priminin altı aylık kısmının 2011 yılına, diğer altı
aylık kısmının da 2012 yılına ilişkin beyannamede indirim konusu yapılması
gerekir.
Genel bütçeye dahil idare ve müesseseler yaptıkları
vergi tevkifatı için muhtasar beyanname vermemektedir. Ücretlerini peşin alan ücretlilerin,
aylık dönemler itibariyle ödedikleri şahıs sigorta primleri ve bireysel
emeklilik katkı payları, prim ve katkı
payı ödeme belgesinin primin ve katkı payının ait olduğu ay içinde işverene
ibraz edilmesi koşuluyla oransal ve mutlak sınırlamalar çerçevesinde izleyen
aylara (bir sonraki aya) ait ücretlerin vergi matrahının hesabında indirim
olarak dikkate alınabilecektir.
İlgili
Olduğu Dönemde İndirilemeyen Prim ve Katkı Paylarının Durumu
Zarar beyanı ya da oran ve tutar sınırlamaları
dolayısıyla yıllık beyannamede indirim konusu yapılamayan prim veya katkı
paylarının daha sonraki yıllarda indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Aynı şekilde ücretlilerin ödediği prim ve katkı
payının ilgili olduğu ayda indirilemeyen kısmı, izleyen aylara ait ücretin
matrahından indirilemeyecektir.
Belirlenmiş
Sınırların Üzerinde Yapılan Ödemeler
Bireysel emeklilik uygulamasında sözleşmede aksine bir
hüküm bulunmaması halinde, sözleşmede ilgili dönemde ödenmesi öngörülenin
üzerinde ödenen katkı payı, ödeme tarihinden önceki son bir yıllık döneme ait
ödenmemiş katkı paylarına mahsup edilmekte veya ödeme tarihinden itibaren azami
bir yıllık dönemde ödenmesi gereken katkı payı olarak kabul edilmektedir. Diğer
hallerde, katkı payının üzerinde yapılan ödemeler ilgili ödeme tarihindeki
katkı payı olarak kabul edilmektedir.
Sözleşmede dönem için belirlenen katkı payının
üzerinde ödeme yapılması ve bu ödemenin ileriki dönemler için ödenmesi gereken
katkı payı olarak kabul edilmesi halinde, ödenen katkı payı ilgili olduğu
dönemde indirim konusu yapılabilecektir. Sözleşmede o dönem için ödenmesi
öngörülen katkı payı tutarının üzerinde ödeme yapılması ve bu fazlanın ödemenin
yapıldığı döneme ilişkin katkı payı olarak kabul edilmesi halinde, indirim
hakkı sadece o dönemle ilgili olarak kullanılabilecek olup oran ve tutar
yönünden sınırlamalar nedeniyle indirilemeyen kısım, daha sonraki dönemlerde
indirilemeyecektir.
Geçmiş
Dönemlere Yönelik Yapılan (Gecikmiş) Ödemelerin Durumu
Gelir Vergisi Kanununun 63 ve 89 uncu maddelerinde
yapılmış olan düzenlemelere göre, ödenmemiş prim veya katkı payları, sigorta
poliçesi veya emeklilik sözleşmesi bulunsa dahi indirim konusu
yapılamamaktadır. Geçmiş dönemlere ilişkin olarak yapılan prim ve katkı payı
ödemelerinin düzeltme yoluyla ödemenin ilgili olduğu dönemin matrahının
tespitinde indirim konusu yapılması da mümkün değildir. Ancak ödemenin geçmiş
dönem, cari dönem veya izleyen dönemleri de içeren bir ödeme olması halinde,
geçmiş döneme ilişkin prim ve katkı payı tutarı da ödemenin ilgili olduğu kalan
aylarda indirim konusu yapılabilecektir.
Örnek :
1.200,00 TL aylık ücret geliri elde eden bir hizmet
erbabı 1/1/2012 tarihi itibariyle kendisine ait hayat sigortası sözleşmesi
yapmış olup, ilgili sigorta şirketine Ocak–Haziran 2012 aylarına ait (6 aylık)
toplam 300,00 TL sigorta primini 12/2/2012 tarihinde defaten ödemiştir. Sözü
edilen ücretli sigorta primine ait makbuzu da 13/2/2012 tarihinde işverenine
ibraz etmiştir.
Aylık dönemlerde ödenmesi gereken özel şahıs sigorta
priminin bir defada toplu olarak ödenmesi halinde, ücretin vergi matrahının
tayininde, primin bir aylık ücret gelirinin (1.200,00 TL) %5’i olan 60,00 TL’ye
kadar olan kısmı indirim olarak dikkate alınabilecektir. Buna göre, altı aylık
toplu ödenen prim tutarı makbuzun ibraz edildiği ay dahil olmak üzere, primin
ait olduğu kalan ay sayısına bölünerek kalan her bir aya isabet eden aylık
tutar (300/5= 60,00 TL) tespit
edilecektir. Bu tutar Şubat, Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarının vergi
matrahının tayininde indirim olarak dikkate alınacak, prim ödeme belgesinin
işverene ibraz edildiği aydan önceki ay olan Ocak 2012 ayı için ise herhangi
bir işlem yapılmayacaktır.
Birden Fazla
İşveren Olması Halinde Yıllık Miktar Sınırının Uygulanması
Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda,
yıllık asgari ücrete ilişkin miktar sınırlamasının ücretli tarafından verilecek
bilgiler çerçevesinde yürütülmesi gerekir. Bu anlamda özellikle yıl içinde işe
başlamalarda ileride doğabilecek sorunları önlemek açısından ücretliden sigorta
primi ve katkı payı konusunda daha önce yapılan uygulamalarla ilgili olarak
yazılı bilgi alınması gerekir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder