1- Ticari emtianın çürüme, bozulma veya kullanım süresinin dolarak değerinin tamamen yok olması
Ticari malların işletmede herhangi bir kullanıma veya satışa konu olmadan tamamen yok olması halinde bu malın zayi olduğunun kabul edilmesi gerekir ve takdir komisyonu ticari emtianın emsal bedeli (0) olarak takdir eder.
Her ne kadar KDVK nun 30/c bendinde zayi olan mallar için yüklenilen
KDV nin indirilemeyeceği hüküm altına alınmış ise de Takdir Komisyonunca fiziken var olduğu saptanan ve değeri (0) olarak belirlenen malların çürüme, bozulma veya kullanım süresinin geçmesi gibi sebeplerle tak. kom. gözetiminde imha edilmesi durumunda bu mallar zayi olan mallar kapsamında değerlendirilmeyecek ve KDV si indirim konusu yapılabilecektir.(19/11/2004 – 88/0540409 sayılı Bak. özg.) Yani gerek ekonomik yönden gerekse teknolojik yönden gerekse miadı yönünden değeri düşen mallar takdir komisyonunca değerinin (0) olarak takdir edilmesi hallerinde kdv si indirim konusu yapılabilir.
Bir malın zayi olma nedeniyle değeri ”0” olarak takdir edilirse KDV si indirim konusu yapılmaz. Takdir Komisyonu Kararının tebliğ edildiği dönem KDV beyannamesinde ilave edilecek KDV olarak beyan edilir. Maliyet bedeli gider ve zarar hesaplarına aktarılır.
2- Ticari emtianın çürüme, bozulma veya kullanım süresinin geçmesi dışında kısmen veya tamamen zayi olması
Ticari emtianın çürüme, bozulma veya kullanım süresinin geçmesi durumu dışında, yangın, hırsızlık vs. gibi hallerde takdir komisyonunca değerinin (0) olarak takdir edilmesi halinde bu mal için yüklenilen KDV indirim konusu yapılmayacağından takdir komisyonu kararı mükellefe tebliğ edildiği tarihi kapsayan dönemin KDV beyannamesinde ilave edilecek KDV olarak beyan edilecek olup maliyet bedeli ise gider ve zarar hesaplarına aktarılacaktır.
Ayrıca, emtianın üretim aşamalarında herhangi bir nedenle (kaybolma, yangın, sel, çalınma, kaza, dikkatsizlik, çatlama, bozulma, çürüme gibi)zayi olması ve tekrar kullanıma konu olmaması veya çok düşük değerle satışa konu olması durumunda üretim firesi olarak değerlendirilmez. Bu nedenle iktisadi kıymetlerinde önemli ölçüde azalış olan ve döküntü, üstüpü, deşe ve ıskarta haline gelen emtialar için VUK 278 maddesine göre emsal bedelle değerlenmesi gerekir.
Ticari emtianın tamamen değilde kısmen zayi olması durumunda tekrar işletmede kullanılan kısmının mevcut olması veya tamamının ya da bir kısmının satışa konu olması durumunda ise; Takdir Komisyonu 267 nci maddenin 1 nci sırasındaki emsal bedeli uygulamasını yapamaz zira zayi olan mallar ile satışı yapılan mallar misli olarak bire bir mal değildir. 2 nci sıra kapsamında da uygulama yapamaz zira emtianın bilanço günündeki değeri ile maliyet arasındaki bağ kopmuştur. Böyle hallerde 267 nci madde 3 ncü sıra kapsamında takdir yapılır. Takdir komisyonu olayın özelliğine göre değeri düşen (Kıymeti düşen) mal için bir değer biçmesi gerekir.(Zayi durumu resmen ispat edilirse-bilirkişi, mahkeme Kararı vb. bu durumlarda komisyona müracaat zorunluluğu yoktur. Hukuk veya ticaret mahkemelerine değer biçtirilebilir.)
Bu durumda satışa konu olan emtia için yüklenilen KDV önceki dönemlerde indirime konu edilmiş olduğu için işlem yapılmaz. Takdir komisyonun takdir ettiği bedel satış değeri gibi satışa konu edilir. Maliyet bedeli ile takdir komisyonunun takdir ettiği bedel arasındaki fark satış zararı addolunur.(örnekte olduğu gibi.)
3- Örnek ve muhasebe kaydı (2 nci madde ile ilgilidir. Değeri düşen mallar)
100 YTL. lik ticari emtia tamamen zayi olması halinde
157 Diğer stoklar 100
(Değeri düşen emtia) 689 Diğer olğ. dışı gid. ve zarar hs. 100
153 Ticari mallar 100
158 Emtia değer düşük. hs. 100
olarak kayıt yapılarak zarar hesaplarına aktarılır.
Diğer yandan 100 YTL. lik emtianın 40 YTL. Lik kısmının tamamen zayi olması halinde Takdir komisyonu ticari emtianın emsal bedelini 60 YTL olarak takdir edeceğinden muhasebe kayıtları;
689 diğ.olğ. dışı gid. Ve zararlar 40
158 emtia değer düşüklüğü 40
bu malın 120 YTL ye satılması halinde ise (kdv ihmal edilmiştir.)
100 kasa 120
158 em.değ.düş. 40
620 sat.mlyt. 100
157 diğ.stok. 100
600 yurt içi stş 120
679 diğ.olğ.dışı gel.karlar 40
olarak kayıt yapılır.
Kaynak: M.Gürhan ACAR-L.Çetin ÇALI
Vergi Dünyası
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder