Çalışanlara Konut Tahsisi ve Yapılan Kira Katkıları.

Çalışanlara işverence konut tahsis edilmesi 682 nolu sirkümüze özetle konu edilmiş olmakla beraber bu sirkümüzde şirketlerin bünyesinde çalışan personele sağladıkları lojmanlar, kira ödemek suretiyle tahsis ettikleri konutlar ya da kira desteği yapmak suretiyle katlandıkları bedellerin vergi kanunları uyarınca ne şekilde nitelendirileceği ve yapılan bu ödemelerin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılıp yapılmayacağı hususu daha detaylı olarak açıklanmıştır.

·         İşyerinde ve müştemilatında yatacak yer sağlanması

GVK' nun 40/2. Madde hükmüne göre, hizmetli ve işçilerin işyeri ve işyerinin müştemilatında barındırılması amaçlı yapılan giderler, ticari kazancın tespitinde gider olarak sayılmaktadır. Aşağıda sayılan özelliklerden de anlaşılacağı üzere, bu hüküm, şantiye, fabrika, büro tarzı yerlerde, çalışanların gece barındırılmalarıyla ilgili bir düzenlemedir.

 
1. Bu yerlerin sadece belli bir kişiye dönük değil, genel olarak çalışanların barındırılmasına yönelik olması gerekmektedir

2.  İşyerlerinde ya da işyerlerinin uzantılarında bu yerlerin tahsis edilmesi gerekmektedir.

3.  Bunların işçi ücretine eklenmesi gerekmemektedir.

4. Barınma yerlerinin aydınlatma, ısıtma vs harcamaları da gider yazılabilir

·         İşyerinde ve müştemilatı dışında bir yerin konukevi şeklinde tahsis edilmesi

Yine sadece çalışanlara, müşterileri ya da misafirlere dönük olarak, konukevi şeklinde bir yer tahsis edilip, orada sürekli olmayan tarzda bir barınma ihtiyacı karşılanıyorsa, bu tür yerlerle ilgili harcamalar da, GVK' nun 40/2. Madde hükmüne göre, hizmetli ve işçilerin işyeri ve işyerinin müştemilatında barındırılması amaçlı yapılan giderler kapsamında değerlendirilmekte ve ticari kazancın tespitinde gider olarak kabul görmektedir. Bekar yatakhaneleri de bu kapsamda değerlendirilmektedir.

·         Mülkiyeti Şirkete Ait Konutların, Bireysel Kullanım Amaçlı Personele Tahsisleri

Personelin tümüne dönük olmaksızın, sadece belli başlı kilit kişilere, örneğin genel müdüre, lojman şeklinde bir konut tahsis ediliyorsa, aşağıdaki istisna hüküm dışında, bu şekilde yapılan tahsisler, ücretin bir parçasını oluşturan, ayni bir menfaate dönüşmekte; dolayısıyla, GVK 'nun 61'inci maddesi kapsamında ücret olarak tevkifata tabi tutulması gerekmektedir.

a) GVK 'nun 23/9'uncu madde hükmüne göre,

1-     Maden işletmelerinde çalışan işçilere,

2-     Fabrikalarda çalışan işçilere,

3-     Özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlara müstahdemlere,

Konut tedariki ve bunların aydınlatılması ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler istisna kapsamında sayılmakta ve bunlar ücret olarak vergilendirilmemektedir.

Burada bireysel bir konut tahsisi öngörülmekle birlikte, tahsis aileye dönük de olabilmektedir.

Ayrıca bu konutların (lojmanın) mülkiyetinin işverene ait olması şarttır.

b) Öte yandan, aynı madde hükmü gereği Maden işletmesi ve Fabrika dışında veya özel kanunları gereği barındırma zorunluluğu olmayan iş ve işyerlerinde çalışan hizmet erbabına tanınan istisnanın nasıl uygulanacağı ise 147 seri numaralı GVK Genel Tebliğinde açıklanmıştır. Söz konusu genel tebliğ gereği,

1.     Bu konutların maliki işveren olmalıdır. Kiralama olmamalıdır.

2.     Konutun brüt alanı 100 m2'yi geçmemelidir. Bu alanı geçen kısım, ücret sayılarak, emsal brüt kira bedeli üzerinden ücret olarak vergiye tabi olacaktır.

3.     Konutun brüt alanı tespit edilemezse net kullanım alanının %25 fazlası ile tespit edilecek miktar brüt alan olarak kabul edilecektir.

4.     Burada bireysel bir konut tahsisi öngörülmekle birlikte, tahsis aileye dönük de olabilmektedir

·         Mülkiyeti Şirkete Ait Olmayan (kiralanan) Konutların, Bireysel Kullanım Amaçlı Personele Tahsisleri

Mülkiyeti başkasına ait olan, kiralanmak suretiyle çalışanlara konut tahsis edilmesi haline dönük herhangi bir istisna hükmü bulunmamaktadır. Dolayısıyla, bu tür konut tahsislerinde, brüt kira tutarı, personele sağlanan net ücret olmaktadır. Bu şekilde bulunan tutarın tekrar brütleştirilerek üzerinden ücret tavkifatı yapılması gerekmektedir.

Örnek verilecek olursa, kiralanan konutun brüt kira tutarı 500 TL ise, bu tutar işçiye sağlanan net ücret sayılacak; ücret tevkitatı bu tutar üzerinden değil, bunun brütleştirilmiş kısmı üzerinden yapılacaktır.

Bazı firmaların, uygulamada fiilen personele konut olarak tahsis etmek üzere belli konutları kiraladıkları ve bunları şube ya da irtibat bürosu şeklinde kayıtlara intikal ettirdiği ya da bu şekilde bildirmeksizin, sadece stopaj beyannamesinde kira ödemeleri kısmında gösterdiği bilinen bir gerçektir.

Ancak, Maliye Bakanlığı denetim birimleri tarafından şube ve irtibat bürolarına dönük yoklamalar sırasına, fiili kullanım amacının tespiti halinde, geriye dönük cezalı tarhiyat yapılacağı tabiidir.

·         Personele Yapılan Kira Yardımları

 
Çalışanlara konut tahsis edilmesi yerine onlara nakit olarak kira yardımı yapılması durumunda, yapılan bu ödemeler, personele sağlanan ve ücret olarak kabul edilen menfaatlerden sayılmaktadır. Dolayısıyla, bu şekilde yapılan ödemeler, brütleştirilmek suretiyle ücret tavkifatına tabi tutulması gerekmektedir.