Gündemde olan konularda biride vakıf
üniversitelerine vadeli çek karşılığında yapılan bağışları gider kaydedilip
kaydedilmeyeceği ile vadeli çeklerde giderin hangi tarih itibariyle kaydedileceğidir.
Konu ile ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığınca verilen 21.06.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-611
sayılı özelge bu konuya açıklık getirmektedir.
Söz konusu özelge aşağıda özetlenmiştir.
21.06.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-611
sayılı özelge;
5520 sayılı Kurumlar
Vergisi Kanununun "Diğer İndirimler" başlıklı 10 uncu maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinde, genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il
özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi
muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel
araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz
karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum
kazancının % 5 ine kadar olan kısmının; (ç) bendinde de fıkranın (c) bendinde
sayılan kamu kurum ve kuruluşlarına bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak
(kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla
öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu,huzurevi ve bakım ve
rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin
inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut
tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve
aynî bağış ve yardımların tamamının kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde
ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirim konusu yapılabileceği
hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan,
2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun "Mali kolaylıklar"
başlıklı 56 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, üniversiteler ve
yüksek teknoloji enstitülerinin genel bütçeye dahil kamu kurum ve kuruluşlarına
tanınan malî muafiyetler, istisnalar ve diğer malî kolaylıklardan aynen
yararlanacakları, gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından
üniversitelere ve yüksek teknoloji enstitülerine makbuz karşılığında yapılacak
bağışların, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları hükümlerine göre yıllık
beyanname ile bildirilecek gelirlerden ve kurum kazancından indirileceği
hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun Ek 7 inci
maddesinde; "Vakıflarca kurulacak
yüksek öğretim kurumları, bu kanunun 56 ıncı maddesinde yer alan mali
kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade ederler."
hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, 1 Seri No.lu
Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "10.3.2.6. Yükseköğretim kurumlarına
yapılacak bağış ve yardımlar" başlıklı bölümünde;
"5904 sayılı Kanunla 4/11/1981 tarihli ve
2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 56 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin ikinci cümlesinde yer alan "nakdî" ibaresi madde metninden
çıkarılmıştır.
5904 sayılı Kanunla yapılan bu
değişiklikle birlikte, Kanunun yayım tarihinden (3/7/2009) itibaren
üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitülerine yapılan aynî veya nakdî bağış
ve yardımların tamamı, beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurumlar vergisi
matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir." ;
"Bağış ve
yardımlar" başlıklı 10.3.2. bölümünde;
"...
10.3.2.2.4. Bağış ve yardımın
belgelendirilmesi
Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve
yardımların kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate
alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir.
.....
Nakdi bağışların indirilebilmesi, bağışı
kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan
hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi şartıyla
mümkündür."
açıklamalarına yer
verilmiştir.
6762 sayılı Türk Ticaret
Kanununun 692 ve devamı maddelerinde ise çekin görüldüğünde ödeneceği, buna
aykırı herhangi bir kaydın yazılmamış hükmünde olacağı belirtilmekte ve keşide
tarihi düzenleme tarihinden sonraki bir tarih olan çeklerin ise görüldüğünde
ödenmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Buna göre, çek bir ödeme aracıdır
ve görüldüğünde ödenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla keşide tarihi düzenlenme
tarihinden sonra olan bir çekin bankaya ibrazı anında ödenmesi gerekmektedir.
5941 sayılı Çek
Kanununun 3 üncü maddesinin sekizinci numaralı fıkrasında da "Üzerinde yazılı bulunan düzenleme
tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığının Türk Ticaret Kanununun 707 inci
maddesi uyarınca kısmen veya tamamen ödenmemiş olması hâlinde, bu çekle ilgili
olarak hukukî takip yapılamaz. İleri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak
hukukî takip yapılabilmesi için, çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanunî
ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi
tutulması şarttır." hükmü mevcuttur.
Öte yandan, 5941 sayılı
Kanunun geçici 1 inci maddesinin beşinci fıkrasıyla 31.12.2011 tarihine kadar
çekin, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya
ibrazı geçersiz kabul edilmiş bu tarih 6273 sayılı Kanunun 6 ıncı maddesiyle
5941 sayılı Kanuna eklenen geçici 3 üncü maddenin beşinci fıkrasıyla 31.12.2017
olarak belirlenmiştir.
Bu hüküm ve açıklamalara
göre, kurumlar vergisi mükellefleri tarafından vakıf üniversitelerine yapılan
bağış ve yardımlar kurum kazancından indirilebilecek olup 31.12.2017 tarihine
kadar çeklerin üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce ödenmek üzere muhatap
bankaya ibrazı ve tahsili mümkün olmadığından şirketiniz tarafından bir
üniversiteye çekle yapılan bağış ve yardım, söz konusu çekin üzerinde yazılı
tarih esas alınarak kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilecektir. Ancak
üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığının
ödenmiş olması halinde kurum kazancının tespitinde ödemenin gerçekleştiği
tarihin esas alınacağı tabiidir.