28 Aralık 2010 Salı

VERGİ İNCELEMELERİNDE YENİ DÖNEM



Maliye Bakanlığınca hazırlanan yeni yönetmelikle Vergi denetim ve incelemelerinin yöntem ve esasları belirlendi. Söz konusu yönetmelik henüz tasarı halinde olmakla birlikte fazla bir değişikliğe uğramadan yayımlanacağı düşünülmektedir. Bundan böyle Vergi denetim ve incelemeleri belli bir plan ve koordinasyon dahilinde yapılacak. Söz konusu yönetmeliğin bazı hükümleri aşağıda açıklanmıştır.

Yıllık planın hazırlanması

Vergi incelemeleri ve denetimlerin, Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanan yıllık plan çerçevesinde yürütülecek. Koordinasyon Kurulu, Mart ayı olağan toplantısında yıllık planın hazırlanmasında uyulması gereken esasları belirleyecek.

Yıllık plan hazırlıkları Komisyon tarafından yapılacak. Komisyon, Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde incelenecek sektörler ve konuları tespit edecek. Komisyon bu tespiti yaparken, Gelir İdaresi Başkanlığı Risk Analiz Merkezi tarafından (MERAK Projesine göre) belirlenen sektörler, konular ve mükellefler ile inceleme ve denetim birimleri tarafından riskli görülen sektörleri, konuları ve mükellefleri de dikkate alacak.

İnceleme Hazırlığı

Vergi incelemesine yetkili olanlar, işe başlamadan önce, nezdinde inceleme yapacağı kişilere ve konulara ilişkin olarak görev yazısı ekinde verilen belgeler ile ilgililerin vergi dairesindeki dosyalarını tetkik edecekler. Ayrıca, gerekirse harici araştırmalar da yapmak suretiyle, bunların faaliyetleri, iş ve iş kolları ile çalışma şekilleri hakkında bilgi edinecekler.  

İncelemeye başlama

Vergi incelemesine yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç otuz gün içinde incelemeye başlayacaklar. Bu süre içinde incelemeye başlanılamaması halinde, durum gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunan inceleme ve denetim birimine bildirilecek. İnceleme ve denetim birimi incelemeye başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla on beş gün ilave süre verebileceği gibi inceleme görevini bir başkasına da verebilecek.

Vergi incelemesine, incelemeye tabi olan nezdinde tanzim olunacak “İncelemeye Başlama Tutanağı” ile başlanacak. Düzenlenen tutanağın bir örneği nezdinde inceleme yapılana teslim edilecek. Tutanağın bir örneği inceleme elemanının bağlı bulunduğu birime, bir örneği ise mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecek.

İncelemeye başlama tarihi, mükellefin tutanağı imzaladığı tarih; tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde ise tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih olacak. Bu durumda incelemeye başlama tutanağının bir örneği ayrıca mükellefin bilinen adresine vergi dairesince gönderilecek.

Ölüm, gaiplik, işin veya memleketin terki gibi nedenlerle,  nezdinde inceleme yapılacak olanla temas kurulamaması veya ilgili ile temas kurulmasına rağmen verilen sürede defter ve belgenin ibraz edilmemesi, işe başlama tutanağını imzadan imtina etmesi gibi hallerde, inceleme ilgilinin vergi dairesindeki dosyasında yer alan belgeler, veri ambarından ve diğer kaynaklardan elde edilen her türlü bilgi ve belgeler ile varsa Gelir İdaresi Başkanlığının risk analizi sonuçlarına dayalı olarak yürütülecek.



İncelemeye başlama tutanağının muhteviyatı

İncelemeye başlama tutanağında aşağıda yazılı hususlara yer verilecek;

a) Nezdinde inceleme yapılanın kimlik bilgileri, adresi ve faaliyet konusu,

b) İncelemenin türü (tam/sınırlı inceleme, vergi türü),

c) İncelemeye alınma gerekçesi,

ç) İnceleme dönemleri,

d) İnceleme dairede yapılacaksa buna ilişkin nezdinde inceleme yapılanın muvafakatı,

e) Tutanağın tanzim yeri, tarihi, inceleme elemanının ve hazır bulunması halinde mükellefin imzası.

Vergi incelemesine yetkili olanlar nezdinde inceleme yaptıkları mükellefleri incelemeyle ilgili hak ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirecek ve bilgilere erişim yollarını gösterecek.

Defter ve belgelerin alınması

(1) Mükelleflerin defter ve belgeleri yazılı olarak istenecek ve tutanakla teslim alınacak. Yazıda, ibraz edilecek defter ve belgeler, ibraz süresi ve yeri, ibraz edilmemesi halinde uygulanacak müeyyidelere yer verilecek.

(2) Mükellefin yazıya gerek kalmaksızın defter ve belgeleri ibrazı üzerine, defter ve belgeler tutanak düzenlenmek suretiyle de alınabilecek.

(3) Tutanakta, teslim alınan defter ve belgelerin mahiyeti ile teslim eden ve alan kişilerin kimlik bilgileri ve imzalarına yer verilecek.

(4) Mükellefler, Bakanlığın elektronik olarak tutulmasına izin verdiği defter ve belgeleri elektronik olarak da ibraz edebilecekler.
 
Kimlik ibrazı

Vergi incelemesine yetkili olanlar, incelemeye başlamadan önce memuriyet sıfatlarını belirterek, vergi incelemesine yetkili olduklarına dair kimliği nezdinde inceleme yapılana ve diğer ilgililere gösterecek.

İncelemenin yapılacağı yer

(1) Vergi incelemeleri esas itibariyle incelemeye tabi olanın iş yerinde yapılacak.

(2) İş yerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zaruri sebeplerle incelemenin yerinde yapılması imkânsız olur veya mükellef ve vergi sorumluları isterlerse inceleme dairede yapılabilecek.

(3) Bu takdirde incelemeye tabi olanın defter ve belgelerini daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenilecek.

(4) İncelemenin dairede yapılması halinde istenilen defter veya belgeleri belli edilen zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenler, bunları ibraz etmemiş sayılacaklar. Haklı bir mazeret gösterenlere, defter ve belgelerini daireye getirmesi için uygun bir süre verilecek.

Çalışma saatleri

(1) Vergi incelemesinin mükellefin işyerinde yapılması halinde, vergi inceleme yetkisine sahip olanlar, nezdinde inceleme yapılanın izni olmaksızın resmi çalışma saatleri dışında inceleme yapamayacaklar.

(2) Tutanak düzenlenmesi ve inceleme ile ilgili emniyet tedbirlerinin alınması gerektiği hallerde, bu işlemler resmi çalışma saatleri dışında da yapılabilecek. Bu hallerde işyerindeki faaliyetler sekteye uğratılmayacak şekilde tedbir alınacak.

Vergi mahremiyetinin korunması

(1) Vergi incelemesine yetkili olanlar, mükellefin ve mükellefle ilgili kimselerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine ilişkin olarak öğrendikleri sırları veya gizli kalması gerekli diğer hususları ifşa edemeyecekler ve kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamayacaklar.

(2) Bu yasak, inceleme elemanları görevlerinden ayrılsalar dahi devam edecek.

İnceleme tutanakları

(1) Vergi incelemesine yetkili olanlar, inceleme esnasında gerekli görülen hallerde, vergilendirme ile ilgili olayları ve hesap durumlarını ayrıca tutanaklar ile tespit ve tevsik edebilecekler.

(2) İlgililerin itiraz ve mülahazaları varsa bunlar da tutanağa geçirilecek.

(3) Düzenlenen tutanakların birer nüshasının mükellefe veya nezdinde inceleme yapılan kimseye verilmesi zorunlu olacak.

(4) Vergi incelemesine yetkili olanlar, ilgilileri tutanakları imzalamaları için zorlayamayacaklar. İlgililer tutanakları imzalamaktan çekindikleri takdirde tutanakta bahis konusu edilen olaylar ve hesap durumlarını ihtiva eden defter ve vesikalar, nezdinde inceleme yapılandan rızasına bakılmaksızın alınacak ve inceleme neticesinde tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri verilmeyecek.
İlgililer her zaman bu tutanakları imzalayarak defter ve vesikaları geri alabilecekler.

(5) Suç delili olan defter ve vesikalar mükellefin rızasına bakılmaksızın alıkonulacak.

İnceleme tutanaklarında yer alacak unsurlar

(1) Vergi incelemesi ile ilgili düzenlenecek tutanaklarda;

a) Tutanağın düzenlendiği yer ve tarih,

b) İlgililerin adı, soyadı ve unvanları, vergi kimlik numaraları ile imzaları,

c) Vergilendirme ile ilgili olaylar ve/veya hesap durumları,

ç) Varsa, ilgililerin itiraz ve mülahazaları,

d) Tutanakta belirtilen hususların ilgililer tarafından okunduğunu ve doğruluğunun anlaşıldığını belirten ifade,

e) Nezdinde inceleme yapılan mükellefe tutanakta yer alan hususların vergi kanunları karşısında yapılması muhtemel tarhiyat bakımından ispatlama vasıtası olduğu hususunun tutanağın düzenlenmesinden önce mükellefe bildirildiği hususu,

yer alacak.

Raporların mevzuata uygun olması

(1) Vergi incelemesine yetkili olanlar vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemeyecekler.

(2) Vergi incelemesine yetkili olanlar, inceleme sırasında, vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülerin vergi kanunlarına aykırı olduğu kanaatine varırlarsa, bu hususu bağlı oldukları inceleme ve denetim birimleri aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına bir rapor ile bildirecekler.

(3) Gelir İdaresi Başkanlığı, en geç yirmi iş günü içerisinde görüşünü ilgili inceleme ve denetim birimine yazılı olarak bildirecek.

Vergi inceleme raporlarının düzenlenmesi

(1) Vergi inceleme raporları, vergi türü ve dönemi itibariyle ayrı ayrı düzenlenecek. Vergilendirme dönemi bir yıldan daha kısa olan vergilere ilişkin vergi inceleme raporları, her bir döneme ilişkin matrah ve/veya vergi farkları ayrı ayrı gösterilmek suretiyle ve takvim yılı aşılmamak koşuluyla tek bir rapor olarak düzenlenebilecek.

(2) Vergi inceleme elemanlarınca kendilerine verilmiş vergi inceleme görevleri ile ilgili olarak tespit edilen ve birden fazla vergi türünde vergi ziyaına sebebiyet veren hususlarla ilişkin raporlar ayrı ayrı düzenlenecek.

(3) Vergi inceleme raporları; giriş, usul incelemeleri, hesap incelemeleri, eleştirilen hususlar ile sonuç bölümlerinden oluşacak. Mükellefin inceleme esnasında ileri sürdüğü hususlar ve buna ilişkin değerlendirmelere eleştirilen hususlar bölümünde yer verilecek. Mükellef hakkında tarh edilmesi önerilen vergi ve ceza tutarları, herhangi bir tereddüde yer vermeyecek açıklıkta ve anlaşılır bir şekilde vergi inceleme raporlarının sonuç bölümünde gösterilecek.

(4) Vergi inceleme raporları, Başkanlığın bilgi işlem sistemi ile uyumlu olacak şekilde tanzim edilecek ve bir örneği elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilecek.

Rapor değerlendirme komisyonlarının görevleri

(1) Rapor değerlendirme komisyonları, vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporlarını vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden değerlendirecek.

(2) Rapor değerlendirme komisyonları, Kanunun 359 uncu maddesinde yazılı suçların işlendiğini tespit eden vergi suçu raporlarına ilişkin olarak mütalaa verecek.

Vergi dairesi başkanlığı üst rapor değerlendirme komisyonlarının görevleri

Vergi Dairesi Başkanlığı Üst Rapor Değerlendirme Komisyonları, mahalli inceleme elemanları ile rapor değerlendirme komisyonları arasında uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporlarını üst değerlendirme mercii olarak, vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden değerlendirecek.

Merkezi rapor değerlendirme komisyonunun görevleri

(1) Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonu, merkez inceleme elemanları ile rapor değerlendirme komisyonları arasında uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporlarını bir üst değerlendirme mercii olarak, vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden değerlendirecek.

(2) Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonu, merkez inceleme elemanları ile mahalli inceleme elemanlarınca düzenlenen ve yönetmelikle belirlenen tutarın üzerinde tarhiyat önerisi içeren vergi inceleme raporlarını, vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden değerlendirecek.

(3) Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonu, yönetmelikle belirlenen tutarın üzerinde tarhiyat önerisi içeren vergi inceleme raporlarına dayanan ve Kanunun 359 uncu maddesinde yazılı suçların işlendiğini tespit eden vergi suçu raporları için mütalaa verecek.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder